Kościół św. Jerzego (Neustädtische ST. Georg Kirche) – był kościołem szpitalnym Nowego Miasta Elbląga, związanym od najdawniejszych czasów z nowomiejskim kościołem Trzech Króli. Stał on daleko na polach nowomiejskich. Pierwsza wzmianka o tym zabytku pochodzi z 1340 roku. Był to kościół szpitalny zbudowany obok szpitala dla trędowatych. (Święty Jerzy- patronował szpitalom. O jego wstawiennictwo proszono zwłaszcza przed bitwą. Kult św. Jerzego szeroko rozpowszechnił się od IV wieku (na Wschodzie), gdzie był czczony jako jeden z największych męczenników, a od IX wieku – na Zachodzie jako święty wspomożyciel. Modlitwa do Św. Jerzego pomagała bez wyjątku wszystkim i na wszystko.) Kościół św. Jerzego początkowo był ryglowy, następnie w XV wieku obmurowany cegłą, jednonawowy, z płaskim malowanym stropem a na dwuspadowym dachu umieszczono małą sygnaturkę. Niestety, z dawnego wyposażenia wnętrza do czasów obecnych nic się nie zachowało.
W pierwszych latach istnienia funkcję proboszcza pełnił Henryk Vogelsang. Świątynia funkcjonowała dzięki darczyńcom, fundacjom oraz wsparciu Rady Miasta. W XVI w. wymieniono strop dekorując go manierystyczną polichromią. W kościele odprawiano tylko kwartalne nabożeństwo komunijne, najczęściej w marcu, czerwcu, wrześniu i grudniu. Świątynia ta była jedną z najbardziej zaniedbanych kościołów elbląskich. W 1652 r. witryk (zajmujący się obsługą kościoła parafialnego) Michael Land znalazł ukrytą i zamurowaną w ścianie płaskorzeźbę św. Jerzego na koniu oraz różne kielichy, monstrancje i relikwiarze. Nie chcąc ujawniać ich przed katolikami zaniesiono je potajemnie do kościoła Trzech Króli, gdzie w rok później zostały sprzedane w drodze licytacji. Płaskorzeźbę zakupił Christian Gottlieb Wolff za 55 talary, a resztę sreber tego kościoła sprzedano w 1773 r. za 73 talary. W czasach wojen napoleońskich kościółek nie uniknął dewastacji (przetrzymywano tu jeńców wojennych). W 1836 r. obchodzono uroczyście 500 rocznicę założenia szpitala i kościoła św. Jerzego. Według opisu Fuchsa znajdował się on w stanie godnym pożałowania. Ołtarz spoczywał na mensie wymurowanej z cegieł. W skrzyni ołtarzowej była figura Chrystusa ukrzyżowanego a w obu bocznych skrzydłach dwie figury w ornatach mszalnych. Płaskorzeźby przedstawiające św. Mikołaja i św. Dionizego miejsce swoje znalazły w Katedrze św. Mikołaja w Elblągu.
W latach 40- XIX wieku myślano o rozebraniu kościółka, jednakże nie wyrazili na to zgody Rajcy miejscy. Ogłoszono zbiórkę publiczną, która wspomogła kwotę darowaną przez Bractwo św. Jerzego oraz Radę Miasta do wykonania remontu w 1846 r. W latach 60-XIX wieku zabudowania szpitalne zastąpiono ceglanym piętrowym budynkiem, a zabytkowy kościół po 1907 roku poddano konserwacji. W 1946 r. przybył do Elbląga Mieczysław Wojciuk, który realizował remont oraz prowadził obsługę duszpasterską kościoła św. Jerzego. Kiedy biskup warmiński Józef Drzazga erygował (założył) parafię św. Jerzego liczącą 5 tys. mieszkańców – w zabytkowym kościółku parafialnym mieściło się 200 wiernych. Dynamicznie rozwijająca się wspólnota w 1975 r. przekroczyła 12 tys. parafian. Na terenie parafii funkcjonowały 2 szpitale miejskie, dwie szkoły średnie i szkoła pomaturalna, trzy szkoły podstawowe, dwa domy dziecka, dom poprawczy, szkoła specjalna oraz garnizon wojskowy z dużą społecznością rodzin wojskowych. Przez wiele lat proszono władze o pozwolenie na rozbudowę kościoła oraz rozbudowę jego zaplecza. W latach 90-tych XX wieku wybudowano plebanię oraz wzniesiono nową świątynię pod wezwaniem Miłosierdzia Bożego. Gotycka świątynia służy dziś elblążanom nieustającą kontemplacją Najświętszego Sakramentu z posługą sióstr klarysek od Wiecznej Adoracji.
Źródła :
1. Dettlaff Danuta, Dettlaff Jan P. , Kościoły Diecezji Elbląskiej : Nasze dziedzictwo : Dekanaty Elbląga : T. 1, Bydgoszcz 2003, s.103
2. Józefczyk Mieczysław, Elbląg : 1772-1850 : kościoły chrześcijańskie na przełomie dwu epok, Pelplin 2000, s. 211-212
Kościół Św. Jerzego współcześnie:
